yenngu.vn

Chim yến ngủ như thế nào nếu chúng luôn bay?

Thứ Sáu, 04/07/2025
null Huyền
Chim yến ngủ như thế nào nếu chúng luôn bay?

Chim yến ngủ như thế nào nếu chúng luôn bay?

Chim yến ngủ như thế nào nếu chúng luôn bay? Câu hỏi này đã làm không ít người ngạc nhiên và tò mò khi tìm hiểu về tập tính sinh học kỳ lạ của loài chim yến. Chúng nổi tiếng là loài chim sống gần như hoàn toàn trong không trung – bay để kiếm ăn, bay để giao phối, thậm chí bay trong nhiều giờ, nhiều ngày liền. Vậy liệu một loài chim luôn trong trạng thái di chuyển như chim yến có thực sự cần ngủ không? Và nếu có, chúng ngủ như thế nào?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá chi tiết về cơ chế ngủ đặc biệt của chim yến – một hiện tượng được xem là độc đáo trong thế giới động vật – cũng như những ứng dụng thực tiễn từ kiến thức này trong việc nuôi chim yến lấy tổ tại Việt Nam và các nước Đông Nam Á.

1. Chim yến là loài chim sống chủ yếu trên không trung

Chim yến thuộc họ Apodidae, trong đó phổ biến nhất ở Việt Nam là chim yến hàng (Aerodramus fuciphagus) – loài cho tổ yến được sử dụng như một loại thực phẩm và dược liệu quý. Điều đặc biệt ở chim yến là đôi chân của chúng rất yếu, không thích hợp để đậu trên cành cây hay đi lại trên mặt đất như các loài chim khác. Thay vào đó, chúng có khả năng bay liên tục trong thời gian dài, thậm chí bay hàng trăm km mỗi ngày để săn mồi.

Vì cuộc sống gắn chặt với bầu trời, khả năng ngủ khi bay là một phần quan trọng giúp chim yến tồn tại và phát triển mạnh mẽ trong tự nhiên.

2. Chim yến ngủ như thế nào nếu không dừng bay?

a. Giấc ngủ “nửa não” – bí mật của chim yến trên không trung
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng nhiều loài chim bay đường dài, trong đó có yến trời và các loài yến tương tự yến hàng, có thể ngủ trong khi đang bay nhờ một cơ chế đặc biệt gọi là giấc ngủ nửa não (Unihemispheric Slow-Wave Sleep – USWS).

Trong trạng thái này:

- Một nửa bộ não nghỉ ngơi, nửa còn lại vẫn tỉnh táo để điều khiển quá trình bay và quan sát môi trường xung quanh.

- Một mắt nhắm lại, trong khi mắt còn lại mở ra để cảnh giác với nguy hiểm hoặc điều hướng.

- Điều này cho phép chim yến ngủ mà không cần phải hạ cánh, duy trì trạng thái nghỉ ngơi sinh lý cần thiết trong khi vẫn đảm bảo an toàn.

b. Thời gian ngủ của chim yến khi bay
Theo các nghiên cứu tại châu Âu về họ hàng gần của yến hàng – loài Apus apus (yến trời châu Âu) – chim có thể ngủ từ 5 đến 10 giây mỗi lần, lặp đi lặp lại hàng trăm lần trong đêm, chủ yếu khi chúng bay cao ở tầng khí quyển ổn định.

Mặc dù mỗi lần ngủ chỉ rất ngắn, nhưng tích lũy trong suốt chuyến bay có thể đảm bảo đủ nhu cầu giấc ngủ của chúng. Điều này đặc biệt hiệu quả khi chim đang di cư hoặc đi kiếm ăn trong thời gian dài.

3. Khi nào chim yến thực sự dừng bay để nghỉ?

Mặc dù có khả năng ngủ khi bay, chim yến vẫn dừng bay để nghỉ ngơi trong một số trường hợp nhất định:

Trong mùa sinh sản, chim yến sẽ quay về hang đá tự nhiên hoặc nhà yến để làm tổ, ấp trứng và nuôi con. Khi đó, chúng ngủ bám vào vách tường, trần nhà yến hoặc trên tổ yến.

Ban đêm, đặc biệt với chim yến nuôi trong nhà, chúng sẽ quay về tổ để nghỉ ngơi – khác với chim yến hoang dã ngoài tự nhiên có thể tiếp tục bay và ngủ trên không.

Trong điều kiện thời tiết xấu như mưa bão hoặc gió lớn, chim yến có thể tìm nơi trú tạm để bảo toàn năng lượng.

Điều này cho thấy, mặc dù có khả năng ngủ khi bay, chim yến không phải lúc nào cũng sử dụng cơ chế này, mà còn phụ thuộc vào hoàn cảnh sống và môi trường xung quanh.

4. Ứng dụng thực tiễn trong nghề nuôi yến

Hiểu rõ tập tính ngủ đặc biệt của chim yến mang lại nhiều lợi ích cho người làm nghề nuôi yến:

a. Thiết kế nhà yến phù hợp
Nhà yến cần mô phỏng điều kiện tự nhiên với ánh sáng yếu, yên tĩnh, độ ẩm và nhiệt độ ổn định để tạo không gian lý tưởng cho chim yến nghỉ ngơi ban đêm. Điều này giúp chim giảm thiểu căng thẳng, tăng khả năng sinh sản và bám trụ lâu dài.

b. Quản lý lịch thu hoạch tổ yến
Biết được thời điểm chim yến nghỉ ngơi (ban đêm, trong mùa sinh sản) sẽ giúp người nuôi có kế hoạch thu hoạch tổ yến hợp lý, tránh làm ảnh hưởng đến nhịp sinh học và sự phát triển của chim.

c. Tăng khả năng chim quay về tổ
Chim yến có xu hướng quay lại nơi chúng cảm thấy an toàn để nghỉ ngơi. Việc tạo môi trường nhà yến giống với môi trường hoang dã và thuận lợi cho việc nghỉ ngơi sẽ giúp tăng tỷ lệ chim quay về định cư.

5. Chim yến có phải là loài duy nhất ngủ khi bay?

Không hoàn toàn. Bên cạnh chim yến, một số loài khác cũng có khả năng ngủ khi bay như:

Chim hải âu (albatross)

Một số loài vịt trời

Chim cú biển

Tuy nhiên, chim yến là một trong số rất ít loài có thể bay liên tục trong nhiều ngày, thậm chí nhiều tháng, và sử dụng giấc ngủ nửa não như một phương pháp sinh tồn chủ yếu.

6. Kết luận

Chim yến ngủ như thế nào nếu chúng luôn bay? – Câu trả lời là chúng có thể ngủ ngay khi đang bay, nhờ vào cơ chế giấc ngủ nửa não đặc biệt cho phép một nửa bộ não nghỉ ngơi trong khi nửa còn lại tiếp tục kiểm soát hoạt động bay. Tuy nhiên, chim yến cũng sẽ dừng bay để ngủ và nghỉ ngơi trong các giai đoạn sinh sản hoặc khi về tổ vào ban đêm, đặc biệt trong điều kiện nuôi trong nhà yến nhân tạo.

Việc hiểu rõ cơ chế ngủ đặc biệt của chim yến không chỉ giúp chúng ta thêm khâm phục sự thích nghi tuyệt vời của tự nhiên, mà còn mang lại lợi ích thiết thực trong việc phát triển mô hình nuôi yến hiệu quả, bền vững và khoa học hơn trong tương lai.

Viết bình luận của bạn